واکنش پانزده رقم و لاین پیشرفته گندم آبی به تریپس (Haplothrips tritici K.)

  تریپس گندم Haplothrips tritici K. (Thysanoptera, Phlaethripidae) یکی از آفات مهم گندم است که یکی از روش‌های پیشنهاد شده برای مبارزه با آن استفاده از ارقام مقاوم است. در تحقیقی که طی دو سال زراعی1379 تا 1381 در استان اصفهان (منطقه گلپایگان) اجرا شد، واکنش پانزده رقم و لاین پیشرفته گندم نسبت به تریپس گندم ارزیابی شد. ارقام و لاین‌ها در دو قطعه زمین مجزا و در هر قطعه در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار کاشته شدند. یکی از قطعات تا پایان فصل چهار مرتبه با سم فنیتروتیون سم پاشی و قطعه دیگر همزمان آب‌پاشی شد. نمونه‌برداری از تریپس‌های بالغ در مرحله گلدهی نمونه‌برداری از پوره‌ها در مراحل شیری و خمیری شدن دانه‌ها در هر کرت انجام شد. در زمان برداشت عملکرد دانه هر کرت و وزن هزار دانه در قطعه‌های سمپاشی شده وسمپاشی نشده نیز تعیین شد. تجزیه واریانس مرکب دو ساله برای قطعات سمپاشی نشده نشان داد که بین ارقام از نظر جمعیت حشره بالغ اختلاف معنی‌دار وجود ندارد اما از نظر جمعیت پوره‌ها بین آن‌ها اختلاف معنی‌دار وجود داشت. رقم‌های شتردندان و روشن به ترتیب با 69/8 و 73/8 پوره در سنبله کمترین و لاین M-78-20 و رقم برکت به ترتیب با 9/20 و 71/19پوره در سنبله بیشترین جمعیت پوره را داشتند. رقم برکت با وجود آلودگی بالا به پوره، کمترین درصد کاهش عملکرددانه و وزن‌هزاردانه را داشت. بر اساس شاخص SSI برای هزاردانه نیز رقم برکت با دارا بودن کمترین مقدار این شاخص به میزان 151/0 متحمل‌ترین و رقم پیشتاز با شاخص 472/2 حساس‌ترین رقم به خسارت تریپس بود. رقم سپاهان با دارا بودن SSI معادل 337/0 از ارقام متحمل به تریپس ارزیابی شد. قطعات سمپاشی شده و سمپاشی نشده از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی دار با یکدیگر نداشتند اما میانگین وزن هزار دانه در قطعه سمپاشی نشده به طور معنی‌دار کمتر از قطعه سمپاشی شده بود.